RELOAD – Biennale Gelderland

‘Reload, kunst om op te laden’ is het motto van deze editie van de Biënnale Gelderland. De biënnale, afwisselend georganiseerd in Arnhem en Nijmegen, beoogt een dwarsdoornsnede van kunstenaars (met een Gelderse connectie) te tonen aan de hand van een actueel thema. Het thema van deze editie is ingegeven door de veranderde maatschappelijke omstandigheden, die ertoe hebben geleid dat het discours over het nut en de noodzaak van kunst verschoven is. De geldstromen zijn veranderd, het publiek moet opgezocht en omarmd worden: het zal niemand ontgaan zijn de afgelopen jaren.
Waar verandering gaande is, is ook ruimte voor nieuwe ideeën. Het heruitvinden van de kunst staat centraal. Welke wegen bewandelen kunstenaars in de zoektocht naar maatschappelijk belang? Kunnen ze meegaan in de verschuivende mentaliteit zonder te hun identiteit als maker te verliezen?

De biënnale toont 19 kunstenaars verspreid over drie locaties: museum Het Valkhof, galerie Bart en Expoplu.
Dit heeft als grote voordeel dat je moeite moet doen om alles te zien (het is overigens zeer goed te bereiken, het zijn zeker geen grote afstanden die je moet afleggen) Het maakt het hoofd weer fris, en knipt de hoeveelheid kunst op in prettige brokken. De locaties verschillen ook qua uiterlijk en omgeving behoorlijk van elkaar, van de steriele wanden van het museum tot de rauwe ruimte bij galerie Bart in het Honig complex, waar de geur van de maggi blokjes nog steeds aanwezig is. Hoezeer sommige werken ook hun best doen de ruimte te vullen met hun eigen geur, zoals de verbrandingsmotor van Niels van Bunningen.

Niels van Bunningen

De diverse locaties wijzen op het belang van de omgeving in de beleving en receptie van kunst. Dit komt het sterkst tot uiting bij de kunstenaars die op meerdere locaties werk tonen, bijvoorbeeld in het werk van Jeroen Glas. De werken in het Valkhofmuseum staan op zichzelf, en laten zich goed bekijken op hun formele en autonome kwaliteit. Zijn werk bij Bart, een installatie van lichtprojectie van glitcheffecten, is behalve een ode aan intussen verouderde media als de videorecorder en de beeldbuis tv, een werk dat in combinatie met de industriële ruimte refereert aan feesten in gekraakte ruimtes.

Jeroen Glas

Jeroen Glas (detail)

Jeroen Glas

Alle werken bekijkend valt op dat er veel aandacht is voor het ambacht, kunstenaars grijpen terug op oude technieken. Albert Goederond gebruikt de techniek van de pyrografie, het inbranden van lijnen en vlakken in hout. Dit past in een bredere waardering voor het ambacht, die ook buiten de kunst is te zien. Maar waar het vaak wordt gezien als een tegenwicht tegen het jachtige digitale leven, en een terugkeer naar vroegere tijden, daar omarmen veel kunstenaars hier juist het ambacht als aanvulling op nieuwe media. Het is geen terugkeer naar het verleden, maar juist het gebruiken van alle mogelijke middelen om tot nieuwe beelden te komen.
Wat ook opvalt is de wisselwerking tussen nieuwe en oude media. Het werk van Thijs Linssen, How did we end up here, toont een bevroren ontploffing van een niet nader genoemd object of gebouw. Zwevend in de ruimte hangen tientallen objecten, geschilderd in een kleur blauw die refereert naar de screens uit de filmindustrie gebruikt die dienst doen als platform voor de later toe te voegen digitale werkelijkheid. Met digitale techniek is het beeld bedacht en in scène gezet, met veel handwerk uitgevoerd tot een verstild frame in de ruimte, een secuur geordende chaos, waarbij je onwillekeurig zoekt naar de play-knop om de actie verder te laten gaan.

Thijs Linssen – So how did we end up here – 2014

Thijs Linssen – So how did we end up here – 2014 (detail)

De tegenstelling tussen orde en chaos is bij meer kunstenaars zichtbaar. In het werk van Levi van Veluw bijvoorbeeld, een video waarin een sober, geordend kantoorinterieur uiterst traag omver wordt geblazen door een gebeurtenis buiten beeld. Door de opname met een highspeed camera en de vertraagde vertoning ontstaat de chaos stapje voor stapje, beeld voor beeld. Eigenlijk oogt het als een geordend geheel.
De kunstenaar probeert orde te scheppen uit de chaos en omgekeerd; teveel orde moet worden verstoord. Een hilarisch voorbeeld hiervan is het werk van Frank&Michiel, een installatie van een kantoortuin met op elke werkplek een beeldscherm met een reeks korte filmpjes waarin de absurditeit van het alledaagse leven wordt getoond.

Levi van Veluw

Frank en Michiel – Do not defeat, do not fight back, do not surrender – videoinstallatie

‘ Reload: kunst om op te laden’ is een zoektocht naar een nieuwe beeldtaal, die vooral laat zien dat de kunstenaar zijn eigen weg gaat en veranderende omstandigheden, ook al zijn ze in eerste instantie negatief, kan gebruiken om zich op te laden en te vernieuwen.

De biënnale is nog tot en met 21 december te zien in Nijmegen, bij Het Valkhof, galerie Bart of Expoplu.

Casper Verborg